Rotterdam heeft een nieuw standbeeld cadeau gekregen van Stichting Droom en Daad. Een prachtig bronzen beeld van 4 meter hoog, dat een krachtig statement moet vormen op het Stationsplein. In elke andere stad zou het beeld inderdaad bestaande machtsstructuren doen wankelen, zoals kunstenaar Thomas J Price graag beoogt. Maar gaat dat ook werken in Rotterdam?

Op 8 maart 2023, Internationale Vrouwendag werd het beeld ‘Moments Contained’ geschonken aan de stad Rotterdam. Cultuurwethouder Said Kasmi, die met al zijn enthousiaste bezuinigingsplannen wel wat gratis kunst kan gebruiken hoopt in een artikel van CBK Rotterdam dat “passanten even stilstaan. Letterlijk, om het prachtige beeld te bewonderen én figuurlijk, om even stil te staan bij de symboliek ervan.” 

Het beeld is een 4 meter hoge fictieve, jonge zwarte vrouw en gaat over ‘de ervaring om weggezet te worden als ‘de ander’, van de gemarginaliseerde positie ondanks de kracht van het individu.’ Aldus Price in een gesprek met Kunsthal-curator Shehera Grot. Price: ‘Voor mij belichaamt ze weerbaarheid, zelfverzekerdheid én kwetsbaarheid. Ze staat rechtop, haar handen nonchalant in de zakken. Dat die nonchalance schijn is, zie je aan de afdruk van haar knokkels in haar broekzakken. Ze probeert zich te beheersen, onderdrukt misschien frustratie.’

Ik ben dol op kunst en musea, maar ik word altijd kriegel van dit soort prachtig geformuleerde zinnen die op een kaartje staan bij een kunstwerk. In de openbare ruimte staan de werken namelijk kwetsbaar, zonder disclaimer. De omgeving wordt dan de context en Price hoopt dan ook dat bestaande machtsstructuren aan de kaak worden gesteld. “Ik heb mijn werk vaker in de openbare ruimte geplaatst en ik hou ervan dat het mensen bewust maakt van de dingen die ons al eeuwen, duizenden jaren omringen – vaak beelden van machtige mannen.”

Statement of stereotypering?

Maar Rotterdam is niet een stad waar eeuwen tot leven komen in historische gebouwen of beelden van zeehelden uit de zwarte bladzijden van de Gouden Eeuw. Rotterdam is de armste stad van Nederland, met de grootste Primark en Zara van het land. Rotterdam is de laagst opgeleide stad van Nederland. Rotterdam is de ongezondste stad van het land; meer dan de helft van de inwoners kampt met overgewicht. Rotterdam is de stad waar polarisatie al woekert sinds Fortuyn. Waar kopschoppers en steekincidenten regelmatig verschijnen in Opsporing Verzocht.

Rotterdammers zijn berucht om hun recht-voor-hun-raap-zijn. Als je iets zegt dat ze niet aanstaat, dan krijg je een grote bek terug en als het tegenzit een tik op je neus van de gebalde vuist die altijd onder de opgestroopte mouwen in de broekzak verscholen zit.

Het enige lichtpuntje is dat het de cultureel meest diverse stad van het land is; 54% van alle Rotterdammers heeft een migratieachtergrond en het zomercarnaval is de kleurrijkste viering van diversiteit met honderduizenden bezoekers uit alle windstreken.

Dus als je in deze context een beeld plaatst van een stevige vrouw in joggingbroek met gebalde vuisten, dan maak je geen statement tegen de gangbare norm in de stad, maar een stereotypering. Oftewel: precies datgene waartegen de kunstenaar ageert.

bron foto: cbkrotterdam.nl/nieuws/nieuw-beeld-op-stationsplein/

Vanuit dat perspectief is het cadeau eerder een uiting van misplaatst knuffel-kolonialisme, dat de kunstminnende witte achterban wil behagen met een krachtig statement. Die achterban woont doorgaans in wijken waar ze zelden in aanraking komt met mensen buiten hun bubbel. Voor hen is een bezoek aan Rotterdam een spannende belevenis.

Met stadsgidsje in de hand komen de Volkskrant-vrouwen in de daluren aan in de stad. Ze moeten plassen en zijn na de lange rit eerst toe aan een kop koffie en wat lekker. Ze snellen langs het beeld om vervolgens via de beeldenstrip aan de Westersingel te belanden in het Museumpark. Dáár, tussen een museum én museumdepot van oude en nieuwe meesters zou het een krachtig statement zijn, dat bestaand publiek confronteert met de eigen privileges. Ze lepelen het schuim van cappuccino, prikken met een vorkje in een appelgebakje en bespreken dan hoe mooi het is dat ‘zo’n beeld uitgerekend hier een plek krijgt’. Met een beetje mazzel trekt het beeld dan ook publiek aan dat normaal niet naar een museum gaat en hier eindelijk hun heldin in levende lijve kan ontmoeten. Hoewel de kans groter is, dat deze gemiddelde Rotterdammer inderdaad eerder op het stationsplein te vinden is.

Het Stationsplein is normaal gesproken een visitiekaartje van de stad om bezoekers te verwelkomen. Daar wil je een glimlach creëren als eerste indruk. Niet een confrontatie opzoeken met een krachtig statement en contemplatie, zoals Price en Kasmi beogen.

Alhoewel, het is natuurlijk wel helemaal ‘woke’ om dat juist wél te willen. Geen handreiking en vrolijke ontmoeting, maar met strakke blik en gebalde vuist erin. ‘Moments Contained’ is in dat geval een treffende titel voor dit werk, op deze plek.